Enerji ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki beyaz zehir faciası karşı TBMM’ye vukuf verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler amacıyla, “adam başı hep 1,5 milyon liranın üstünde tıpkı ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına aksülamel gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Enerji ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan beyaz zehir faciasıyla ait zaman TBMM Umumi Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, ezcümle şunları söyledi:
“ELİM KAZA: 14 Teşrinievvel Cuma Namazı akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan hazin benzeri eroin kazası meydana gelmiştir. Kaymakamlik haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Iş ve Sosyal Düzenlilik Bakanı’mızla gelişigüzel görüngü namına intikal ederek çalışmaları bizzat durumunda koordine ettik, hep kurumlarımızı de teyakkuz durumuna geçirdik. söz konusu yavaş hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına mecbur yerine grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın ardından galeride kısmi yangınlar oluşmuş, kezalik kömür üretiminin yapıldığı alanda da kısmi göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani istirdat ekiplerimiz eliyle ivedilikle saha altında kontrol-kurtarma çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Antrparantez Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan de bütün 110 kişilik arttırma tahlisiye ekipleri, maden ocağındaki arama-kurtarma çalışmalarında meydan altında görev almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 yabanlık AFAD kontrol-istirdat ekibi üstelik çalışmalara bindi atfetmek için bölgeye gönderme edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE DURULUK VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i iyi namına tahliye edildi, ne efsus ki 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise yaralı olarak hastanelere gönderme edildi. 6 madencimiz, Afiyet Bakanlığı’nın cankurtaran uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Kent Hastanesi’ne atıf edildi, artan 5 dertli madencimizin tedavilerine üstelik Bartın’bile devam edildi. Zaman itibarıyla takkadak İstanbul’üstelik 6 madencimizin tedavisi devam ediyor, Bartın’daki bütün gaileli madencilerimiz dahi hamdolsun taburcu oldu. Kazanın peşi sıra, 18 saat içerisinde kontrol-kurtarma faaliyetleri eksiksiz ve müessesede dahi üretime, faaliyete vuzuh verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi üzere iki noktadan baraj yapımı de tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon teklik yatırımın yüzdelik 33’ü hisse senedi güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden sunma küçüğü olan Amasra müessesine ise bire bir yıllar ortada 77 milyon teklik yatırım yapılmıştır. Bu bile yüzdelik 40’a karşılama etmektedir. İlgili yönetmeliğe bakarak herhangi bir 250 çalışana tıpkısı hisse senedi sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 hisse senedi sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Ayrıksı tıpkı tabir ile temas 37 madencimize ayrımsız gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı eliyle çalışma alanlarındaki bütün gelişim ve muamelat basamaklarının risklerinin gelişim güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda çalışmalar birlikte bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN SON DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’de umum madenleri denetlemekle görevli olan ve büyüklük genelinde risk gruplarını birlikte dikkate alarak 8 bin denetim gerçekleştiren Maden ve Yer Yağı İşleri Genel Müdürlüğü yoluyla, meydan altı kömür ocakları yılda bildirme az 4 posta denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin de bu yıl yapılan dördüncü, yani akibet yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri arasında saha şeş uzmanları tarafından yerinde denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde maharet ve idari düzenlemelere çap tıpkısı konu tespit edilmemiştir. Farklı denetimlere gelince, işletmenin ilkgüz kocaoğlan içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Ofis Başkanlığı, yani bu bağırsak denetim, ustalık elemanları aracılığıyla denetlendiğini gördük. Kezalik Say ve Sosyal Düzenlilik Bakanlığı’nın hisse senedi müfettişlerince bile teftiş yapıldı.
Kazanın peşi sıra başlayan adli ve idari soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği evvel andan itibaren Bartın Cumhuriyet Altını Başsavcılığı marifetiyle 6 müddeiumumi vazifelendirilmek vasıtasıyla adli sormaca başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Düzentileme ve Toplumsal Düzenlilik Bakanlığı marifetiyle antrparantez yönetimsel, beceri soruşturma ve denetimler başlatıldı. Olayın tamlık boyutları ile açıklığa kavuşması için vacip seçme tür desteği ilgilendiren denetleme birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı geçmiş dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ait olarak bilerek evet bile yanlışlıkla ortaya atılmış iddialara mesafe getirmek istiyorum. Sizin dahi bildiğiniz gibi Sayıştay, TBMM adına kamu idarelerinin mali hareketlilik, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Hal böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında vadi düzlük ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilgilendiren ölçümler ve kontroller tüm yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci kendisine, Soma ve Ermenek kazalarından sonradan mevzuattaki düzenlemelere güvenerek TTK’de iyileştirmeler yapılmadığına dayalı iddialar ortaya atıldı. Yekpare müesseselerde bulunan hep 200 kilometrelik vadi altı açıklıklarında ‘hayat hattı’ kasılma edildi. Yer şeş ferdi kurtarma aracı peçe değişim istasyonları kuruldu. Bütün hisse senedi süreçleri amacıyla risk kıymetlendirme yükümlülüğü getirilmiş, bu konu çalım eliyle inceden inceye izleme edilmiştir. Kayran altında bataklık gazı, oksijen, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, sıcaklık ve gelgel hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu birlikte yerine getirilmiştir. Ayrıca müstakil etkin seçkin ekipte arz birkaç tıpkısı skor seyyar takdir cihazı de bulunmaktadır. Antrparantez konveyör danışma ve müstacel uyarma sistemi, tahlisiye cihazı, el tipi şule ve tazyik ölçer, çoklu gaz analiz seti, merkezi gaz izleme seti, exproof kamera, temel nefeslik emmeç modernizasyonu, ferdî oksijen maskeleri, antistatik iş elbiseleri, basın solunum istasyonları, bizatihi cuşuhuruş söndürme sistemleri, sekunder havalandırma pervaneleri kadar burada sayamayacağım icap bireysel gerekse da sahaya müteveccih bilcümle amal yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Yer altındaki bütün iş alanlarının hava methal ve çıkışını onaylamak ve yoklamak amacıyla altılı ganyan sensörler kasılma edilmiştir. Bu sensörler, seçme müessesemizde bulunan merkezi doğal gaz strateji birimlerinden strateji edilmektedir. Bunu şöyle tahsis etmek gerekirse etkin beher ekibin elinde gaz dedektörleri var. Antrparantez çalıştığı ortamlarda çakılı kasılma edilmiş dedektörler var. Bunlar aydın ve ünlü uyarma yapıyor. Belli seviyelere geldiği antlaşma gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla birlikte yetinilmemiş, bir sinyal hattı ile işletmenin üstünde merkezi gaz izlem sistemi kurulmuş, orada da daim operatörler bu durumu izliyor. Verilerden herhangi birisinde ağız tatsızlığı olması yerinde da zaten birbiriyle tasdik ediyorlar.
Üçüncü olarak, Sayıştay raporunda ‘Gelgel Degaj Yönergesi hükümlerinin inceden inceye uygulanması gerekmektedir’ ifadesi da kamuoyunda kayran aldı. Sayıştay’ın bulguları arasında yer düzlük Alım Degaj Yönergesi’hangi dahi esasen tıpkı şekilde uyma edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Say ve Sosyal Asayiş Bakanlığı aksiyon denetçilerince çalım gelişim yerlerinde tekmil 26 denetleme mamul olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi saha şeş işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Gine bakanlığımıza merbut Maden ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü görevlilerince gurur iş yerlerinde 45 denetim mamul olup, bunun 7’si Amasra pres müessesi düzlük altı gelişim yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilgilendiren yerine, aslında denetime izinli olan MAPEG denetçileri ile Faaliyet Bakanlığı hareket sağlığı ve güvenliği denetçileri marifetiyle seçkin tespitte de bulunulmamıştır. Kazanın olduğu periyot, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde yer alan bataklık gazı gazı miktarı, çalışılan ortamda erdemli bataklık gazı gazı tespit edildi şeklinde üstelik lanse edildi. bahis konusu tabir, o dönüş birlikte açıklandığı üzere ağız ağıza yanlıştır. Kömürün içindeki bataklık gazı miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki metan oranı birbirinden farklı konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki bataklık gazı miktarı değil, ortamdaki gelgel içerisindeki metan yüzdesi ile ilgilidir. Adı sabık raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda üstelik görüşülmüş, tezkiye bile edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Perforaj ve patlamaya yönelik ortaya atılan iddialara gelince, dünya genelinde yürütülen madencilik faaliyetlerinin birçoğunda perforaj ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği olarak minimal seviyede ve kontrollü olarak ülkemizde dahi esasen maharet düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Akibet namına, beyaz zehir ocağının patlayacağı iddialarına üstelik küşayiş tebliğ etmek istiyorum. Saha altı umum düzentileme alanları ve giriş-çıkış belgesi alanları metan, oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, alaz ve çekicilik hızı ölçümleri ile 24 saat süresince daima izlenmekte ve bilgiler üstelik taşıt altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, tıpkı uçaklarda olduğu üzere esmer kutumuz var. O temel kadar gerçekleşen bilcümle ölçümler, kötü ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki her asıl telsiz ve telefon konuşması araç altında. Bunların hepsi dahi inceleme ve denetime bağımlı olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, sunu ufak tıpkısı boşlama varsa gereği yapılacak.
Burada birisi kusurlu ya bile kusursuz demedim. Yapılan önce tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki bataklık gazı gazı oranının yüzde 5 ila yüzdelik 15 ortada olması, bildirme ufak bir flama vb. ısı kaynağı ile ilişki etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç molekül ayrımsız arada olursa patlama oluyor. Tıpkısı alışılmış olarak yanıcı husus ki burada bataklık gazı, başkası gelgel, tıpkısı özge üçüncüsü dahi dokunaklı husus, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları dahi afişe etmek isterim kim İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne bakarak beyaz zehir gelişim yerlerinde ortamda yüzdelik 1 oranında metan bulunması yerinde patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta meydan düz eşik değerler. Yüzdelik 1,5 metan varsa inanma gayeli elektrik kesilir, yüzdelik 2 metan bulunması yerinde üstelik madenciler faaliyet ortamından tahliye edilir. Gaz strateji sensörleri ile bile ortamdaki gaz mukannen değerlerin üzerine çıktığında, az buçuk geçmiş da tabir ettiğim kadar sesli ve vazıh alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’hangi kurulan sensörler ile metan oranı yüzdelik 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz takip sisteminde hem üstelik vadi altındaki sistemde soluk ışık yanmakta, sesli ikaz vermektedir. Akabinde merkezi doğal gaz izlem birimi tarafından ilgilendiren birimler tezelden telefon ile bilgilendirilip hep takibe alınmaktadır. Bataklık Gazı oranı yüzde 2 değerini bulduğunda düzlük altındaki sistemde ve düzlük üstündeki gaz strateji merkezinde al alarm devreye girer ve çabukça ivedili boyut prosedürü işletilmek suretiyle çalışanlar boşaltma edilerek akman havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SERENCAM TAKDIR YÜZDELIK 1,69: Kazandan önceki son kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki metan gazı oranı önce yüzde 1,5 seviyesine başarmış, saat 18: 05 sularında emniyet amaçlı hareketlilik kesilmiştir. Saat 18: 09’üstelik ise sonuç anahtar, havadaki metan oranının yüzdelik 1,69 olarak ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan bilahare pusat alınamadı. Bütün değerlendirmelerimiz o saatten bilahare, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki metan seviyeleri, merkezi doğal gaz takip sisteminde ölçülen bu. Deminden ustalık birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri bir tane bir tane değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Kaza sonrası yapılacak ödemelerden üstelik temas etmek istiyorum. Sorumlu kimse çıkartılacak ortaya, kimseyi bile gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Faaliyet ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’mız ve Ocak ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’mız tarafından kişi başına toplanmış 1,5 milyon liranın üzerinde tıpkı ödeme yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler dahi yapılmaya başlanmıştır. Gine kazanın meydana geldiği geçmiş andan itibaren devletimiz tekmil çekicilik ve imkanları ile Bartın’daydı. Sağlık Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 uçak cankurtaran ile kazazedelerin önceki sağlık müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Mavera yandan az buçuk önceki de rapor ettiğim gibi, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses genişlik gelişmemiş süre zarfında tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Eğitim, afiyet, aksiyon bulma üzere gereken seçkin kalem desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına aksülamel gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
