Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu depremin konuşu etkilerini değerlendirdi

Kahramanmaraş merkezli depremlerin ekonomik etkilerini değerlendiren Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, “Marmara Depremi’nde milli gelirin yüzdelik 34,7’sini, Pazarcık depreminde yüzde 9,8’ini üreten bir coğrafya bahis konusu” dedi.

Kahramanmaraş ve Elbistan depremlerinin ekonomiye olan etkileri için değerlendirmelerde mevcut Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, hayatta kalanların elan emniyetli ve huzurlu tıpkı yaşam sürebilmesi amacıyla maddi zararların ayrımsız bilançosunu fark etmek ve yeniden ümran planının maliyetini düşünmek gerektiğinin dahi altını çizdi.

Altınbaş Üniversitesi Iktisat Bölümü Akademisyen Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, deprem bölgesinin baştan ayağa kaldırılmasının bir faturası olacağına dikkat çekti.

“Hareket; konutları, aksiyon yerlerini, fiziki altyapıyı birlikte yıkan balaban bire bir od”

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, depremlerin, kovid 19 kadar salgınlardan çokça elan yıkıcı bir etkiye etmen olduğuna değinerek, “Pandemi öncesinde doğal felaketlerin 1995-2020 arasında 1,5 milyon kişiyi öldürdüğü, 90 milyon kişiyi evsiz bıraktığı, 3,7 trilyon dolar fiziki zarara misil açtığı hesaplanıyordu. 2004 Hint Okyanusu tsunamisi, 2008’birlikte Kuzey Hint Okyanusu’nda yarık veren Nergis Siklonu ve 2010 Haiti depremi en büyük saf felaketler yerine kayda geçti. Ne yazık ki 6 Gücük Ay Türkiye- Suriye depreminin üstelik 40 binin üstünde fert kaybı ile bu sıralamaya gireceği anlaşılıyor” diye niteleyerek konuştu.

“99 Marmara Depremi’ne nazaran maddi fatura henüz ilişkin kalacak”

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, icap istemez 2023 Pazarcık Depremi’nin 1999 Marmara Depremi’yle karşılaştırıldığını belirtti. Ekonomik açıdan bakınca 156 bin binanın, 507 bin konutun yıkıldığı 2023 depreminin binaların baştan imarı açısından daha nazik aynı zarara nöbet açtığına ilgi çekti. Buna karşın Marmara Depremi’nin Türkiye’nin ayrımsız numaralı endüstri merkezinde meydana gelmesi, TÜPRAŞ, PETKİM üzere dev tesislerin üretime aleniyet vermesi, başta Derince limanlarının uymazlık görmesi göz önüne alındığında 2023 depreminin maddi faturasının henüz mecbur kalacağını öngördü.

“Marmara Depremi’nden milli gelirin yüzde 34,7’sini, Pazarcık depreminde ise yüzde 9,8’ini üreten tıpkısı coğrafya etkilendi”

Prof. Dr. Kozanoğlu, şöyle tıpkısı kıyas yaptı:

“Etkilenen sunma serbest alanı ayn önüne alırsak seçme iki hareket bölgesinde dahi 14 milyon sevimli yaşıyordu. Buna karşın 1999 depreminde en balaban zararla karşılaşan Kocaeli, Sakarya ve Yalova’üstelik 2 milyonluk, 2023 depreminde Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Malatya, Adıyaman’bile 6,5 milyonluk tıpkı eş vardı. Marmara Depremi’nde milli gelirin yüzde 34,7’sini, Pazarcık depreminde yüzdelik 9,8’ini üreten aynı coğrafya alay konusuydu. Yeryüzü aşkın etkilenen iller bakımından de 1999’daki milli gelirin yüzdelik 6,3’üne karşı 2023’birlikte yüzdelik 5,2’sine alın mevrut tıpkı çap vardı. Uran üretimindeki esham yüzdelik 13,1’e alın yüzdelik 7,5; kazanç tahsilatında bile yüzde 16,4’e karşı, yüzdelik 3,2 idi” şeklinde konuştu.

“Mülhak bütçe gerekebilir”

Gestalt Bankası’nın Gücük Ay piyasa katılımcıları anketinde yıl sonu 22,84 TL dolar zayıf tahmini çerçevesinde 210 milyar TL’lik ilişik bire bir bütçe açığı beklendiğini tamlayan Prof. Dr. Kozanoğlu, “2023 bütçe açığı hedefi 660 milyar TL idi. Böylecene 900 milyar TL’yi kahir tıpkısı bütçe açığı gerçekleşebilir. Bunun üzere bile ilişik bütçe gerekir” dedi.

6 Gücük Ay depreminin baz senaryo çerçevesinde 50 bilyon dolar üzere bir maliyeti çıkacağını tutum fail Prof. Dr. Kozanoğlu, “Hesaplamaya bu 9 bilyon dolar katma cari açığı katmıyoruz. Çünkü bu rakamın iri kısmı filhakika bütçe açığına yansıyor. Kötümser senaryoyla hep faturanın 70 milyar dolara büyüklüğünde yücelme olasılığı bulunuyor” ifadelerini kullandı.

Üretimin aksamasından kaynaklanan maliyet, GSYH’nın yüzde 0,5’i

Kozanoğlu, üretimin aksamasından kaynaklanan maliyetlerin ise zararın 5 ilde yoğunlaştığı, buralarda ekonominin 4 çeyrekte normale döneceği, sair 5 ilde ise bu sürenin 3 çeyrek altın olacağı varsayımından hareketle GSYH’nin yüzdelik 0,5’i hesap pusulası edildiğini söyledi. Endüstri üretimindeki benzeri kısmın kaybın, kapasitenin ayrıksı fabrikalara kaydırılması ile söz gelişi Kardemir’in, İskenderun Çıpa-Çelik’in açığını kapatmasıyla telafi edilebileceğini söyleyen Kozanoğlu, bu kalemde üstelik 4,2 bilyon dolarlık bire bir maliyet çıktığını vurguladı. – İSTANBUL

Share: