BBC’nin konuştuğu sakat mahkumlar Rusya’daki cezaevlerinde sistematik eziyet ve tecavüze maruz kaldıklarını anlattı. Bu kök istismarları sergileyen fon kayıtları güzeşte sene sızdırılmıştı.

Uyarı: Bu selen tasalı edici görüntüler ve tensel tacize ilişik ayrıntılar içermektedir.

Rusya’nın güneybatısındaki Saratov cezaevi hastanesi sabık sene mahkumlara yapılan işkencelerin tüyler ürpertici görüntülerinin aynı insan hakları kuruluşuna sızdırılması ve uluslararası medyada haberlerinin kayran almasıyla gündeme gelmişti.

Aleksey Makarov, 2018 yılında zedelenmek suçundan aldığı 6 yıllık cezanın kalanını dercetmek amacıyla Saratov cezaevine nakledilmeden ilk buranın ızdırap şöhretini duymuştu.

Eksantrik cezaevlerinden Saratov cezaevindeki hastaneye gönderilen mahkumlar, kendilerine sınırlanmış kapılar ardında azap yapılabilmesi amacıyla düzmece tıbbi gerekçeler uydurulduğunu söylüyordu.

Rusya cezaevleri çabucak hızla tek özgür denetime tabi değil. Mahbes hastaneleri ise karantina kuralları nedeniyle daha bile denetimden uzak.

Makarov, gerçekten hastaydı. Verem teşhisi konmuştu ve durumu dolayısıyla kendisine mütehammil dokunulmamasını umuyordu.

Fakat orada tutulduğu süre içerisinde iki el tecavüze uğradığını anlatıyor.

Mağdurlar ve uzmanlar Makarov ve farklı mahkumların maruz kaldığı taciz ve istismarın tamamıyla dam yönetiminin bilgisi ve onayı dahilinde gerçekleştiğini, daha sonradan mahkumlara şantaj ve tehdit malzemesi namına kullanıldığını söylüyor.

İlk sefer 2020’birlikte azap gördü

Büyük şamata yaratan sızdırılan eziyet görüntüleri Rusya hükümetini skandalla ilgili adımlar atmaya zorladı.

Bağımsız Milletvekili Moskof medya projesi Proekt’e göre 2015 ile 2019 beyninde Rusya ve sınırlı bölgelerindeki cezaevlerinin yüzde 90’ından işkence şikayetleri gelmişti.

Ancak çok pahal debi ediliyordu.

BBC bu döneme ilgili binlerce duruşma belgesini inceledi ve en ağır sıklet mahkum istismarı davalarında 41 mahbes görevlisinin başı yerde bulunduğunu belirleme etti. Fakat bunların neredeyse yarısının cezaları ertelenmişti.

BBC ayrıca Makarov karışma birçok sakat mahkumla cezaevlerindeki deneyimlerini konuştu.

Makarov ilk kez 2020 Şubat’ında eziyet gördüğünü anlatıyor.

Hapishane yönetimine cebin bire bir üçkâğıt ortamında olduğunu itiraf etmesini istiyorlardı, ancak o da reddediyordu.

Üç adamın seksüel şiddetine uğradığını anlatıyor:

“10 an boyunca dövdüler, giysilerimi parçaladılar. Sonra iki saat sonsuz fırça sopasıyla hücum ettiler. Bayıldığımda üzerime itici su döküyorlar ve baştan masanın konusunda yatırıyorlardı.”

İki ay sonra bire bir molekül tekrarlandı.

Makarov saldırganlara 50 bin ruble (890 dolar) ödemeye zorlandı ve bu konuda konuşmasını engel olmak üzere tecavüze uğradığını düşünüyor.

Makarov, BBC’ye saldırı sırasında fon kaydı yapıldığını dahi anlattı. Mahkumlar bu tür tezyifkâr görüntülerin sızdırılmasının aynı şantaj unsuru namına kullanıldığını biliyor.

Tecavüzcüler, apayrı mahkumlardı amma Makarov ve özge mahkumlar bu kişilerin hapis yönetiminin talimatı ve onayıyla cereyan ettiğinden hiç endişe duymuyor.

İşkence sırasında çığlıklar duyulmasın diye niteleyerek çokça patırtılı müzikler çalındığını söylüyorlar.

Görüntüler bittabi sızdırıldı?

Geçen yıl Saratov cezaevinde çekilen görüntüler yeniden bozuk bir mahkumun sebebiyle yayınlandı.

Sergey Savelyev onlarca mahkuma yapılan ezinç ve aşağılamanın görüntülerini cezaevinden çıkarmayı başardı.

Personel sıkıntısı yaşanan cezaevinde aynı müddet düzenlilik bölümünde çalıştırıldığı için görüntülere ulaşabilmişti. Gardiyanların kullandığı başa takılan kameralardaki görüntüleri izlemesi ve arşivlemesi istenmişti.

Savelyev BBC’ye, gardiyanların mahkumlara azap fethetmek kadar ‘yapışkan işlerini’ bambaşka mahkumlara havale ettiklerini ve kameraları onlara vererek kaydettirdiklerini anlattı.

Anlattıklarına göre “güvenlik bölümünün şefi başa takılan kameralardan verilmesini istiyor”, henüz bilahare bu kayıtların bazılarını kaydetmesi ve bazen üstelik daha art dozaj personele gösterilmek için tıpkısı hard diske geçirilmesini istiyordu.

Kapalı kapılar ardında azgın şeyler yaşandığını anladığı ahit dosyaları kopyalayıp saklamaya başladı.

Gardiyanların etki işlerini yaptırdığı mahkumlar

Savelyev, gardiyanların bu kabil işleri yaptırdığı kişilerin, momentum suçları işlemiş ağırbaşlı mahkumlar olduğunu anlatıyor.

Cezaevinde etraflı yıllar kalacakları amacıyla yönetimden gâh tavizler koparabilmek, elan bayındır edebilmek amacıyla bu tür şeyleri fora etmek işlerine geliyor.

İnsan hakları gönüllüsü Vladimir Oseçkin’in oluşturduğu Gulagu.net ünlü sitede yayınlanan videolarda işkencecilerin izlediği yöntemler ve bunları yapmaya ne kadar alışkın oldukları görülüyor.

Oseçkin, “Birbirleriyle işaretle anlaşıyor, eşgüdümlü tıpkısı şekilde akıntı ediyor, konuşmadan hangi yapacaklarını biliyorlar zira çok mücerrep tıpkı sistem içinde akım ediyorlar. Tıpkı klipte adamlardan biri azap yapılan kişinin, hücum edilebilmesi üzere bacaklarının açılması üzere belen verdiği görülüyor” diye niteleyerek anlatıyor.

Savelyev’in kanıtları sızdırmasını peşinden altı mahkum gözaltına alındı fakat rastgele şeyi inkar ettiler.

İki ay sonra Saratov delik hastanesinin müdürü ve müdür muavini birlikte gözaltına makbuz.

İkisi birlikte videolardaki işkencelerle ilgileri olmadığını söylediler.

Putin müdürü değiştirdi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya Cezaevleri Umumi Müdürü’nü değiştirdi ve değişimi bulmak üzere “sistemli önlemler” alınacağını söyledi.

Geçen kamer yasalarda yapılan değişiklikle asayiş ve uygulama yetkililerinin güçlerini kötüye kullanarak işkenceye başvurmasına ağır sıklet cezalar getirildi.

Fakat koca hakları grupları işkencenin ayrı bir cürüm kendisine ceza hukukunda vadi almadığına ilgi çekiyorlar.

Aslında Putin 2018 yılında, bu el Moskova’nın kuzeyinde Yarovlav cezaevinde mahkumların toplu dövülmesine dayalı kanıtlar sızdırıldığında birlikte değiş vaad etmişti.

Yaroslav cezaevinin 11 personeli yargılanmış ve 2020 yılında cins olan bildirme düşük cezalara çarptırılmışlar, iki en son düzem mezun da aklanma etmişti.

En bir iki 350 mahkuma ezinç

Fakat ülkede bugüne büyüklüğünde yaşanan arz büyük hapis eziyet skandalı Sibirya’nın Irkutsk bölgesinde ortaya daha çok.

2020 yılında Angarsk’taki 15 nolu cezeavinde mahkumların protesto eylemlerine değer yetkililer hususi harekat ekipleri çağırdı.

Yüzlerce mahkum iki ayrı denetleme merkezine sevk edildi, burada gardiyanlar ve apayrı mahkumların işkencesine maruz kaldılar.

İnsan hakları gönüllüleri bu olayda bildirme beş altı 350 mahkuma ezinç yapıldığını hesap pusulası ediyor.

İşkence gören mahkumlardan biri olan Denis Pokusaev, “Eziyet az daha üç ay kadar hafta sonları dünya seçme devir devam etti. Gülüyor, sonuç yiyerek seyrediyorlardı. Birine ellerine hangi geçirdilerse onla taarruz ediyorlardı, gardiyanlar zevkle izliyordu” diyor.

Davaların açılması bekleniyor

BBC Rusça, cezaevleri yetkililerinden ezinç ve atak iddialarıyla ait düşünüm ahzetmek için başvurdu fakat cevap alamadı.

Pokusaev bu olayda kıygın olduğu hukuken tescil edilen ve mahkemede rapor vermeyi akseptans eden 30 kadar mahkumdan biri.

Soruşturmanın böylece birçok sav açılması bekleniyor.

Denis ve beş on ayrıksı bozuk mahkum geçenlerde iki hapis personeli aleyhine ifade vermeye hazırlanıyorlar.

Avukatlar, yakınan ve tanıklardan sadık yerine görülecek davada hariç hikmet vermemeleri üstüne üstenme alınmış.

Bu türel süreçlerin, düşündürücü tıpkı reformun yolunu açıp açmayacağı henüz galiba değil.

Pokusaev bibi olanların travmasını atlatamadığını anlatıyor.

“Derhâl seçme aktarılma evimizin yakınındaki aynı ormana gidiyorum. Orada nara avaz haykırarak küfrediyorum. İçimdeki öfkeyi atabilmek üzere” diyor.

Ancak tıpkısı yandan dahi adaletin tesisi üzere mücadele etmeye azimli. Eğer insanlar cesaretini toplayıp konuşursa bunun benzer olabileceğini düşünüyor.

“Şu anda Rusya’dahi insanlar çıkıp her şey söylemeye korkuyor. Bu yüzden tek feyiz sağlanamıyor” diyor.