ŞANLIURFA/IĞDIR – Sezonluk tarım işçileri “Paketlemek Parası İçin” Türkiye’yi dolaşıyor (1)

Mevsimsel tarım işçileri, Türkiye’nin ciharıyek beraberinde karşı teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta devlet ekonomisine oylumlu katkıda bulunan Maşrık ve Güneydoğu Anadolu kentleri, âdem gücüyle dahi üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü tam yer düzlük Şanlıurfa’da bile bazen aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda aile bile evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Kalabalık’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin ciharıyek köşesine her an tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde cehre, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, lamba karpuzu, şeker hastalığı pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, gündöndü, domates, elma, üzüm ve fındık gibi ürünlerin hasat veya çapalama işlerini yapan işçiler, kurdukları çadırlarda şehir yaşamı ve teknolojiden ırak seyretmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri amacıyla çok sivri gören ekincilik işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları de etkileniyor. Kavurucu yunak altında günde kimi vakit 12 saat işlemek zorunda küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonra şehir değiştirerek mevsimine göre ikinci, ayrıca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene ocak ayından itibaren başladıkları yolculukta önceki durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, arkası sıra yerfıstığı hasadı üzere Osmaniye’ye, soğan hasadı üzere Amik Ovası’na, hububat, çükündür, nohut ve patates hasadı için İç Küçük Asya’ya, domates hasadı için Ege’ye, kayısı hasadı üzere Malatya’ya arkası sıra fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın ilk ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan ekincilik işçilerine, alelumum çocukları üstelik eşlik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından çıkan kuma hezel ise “Savsaklamak parası üzere” oluyor.

Tarım işçileri, akıbet yıllarda Antalya ve Mersin Ağacı’e da seralarda harıldamak amacıyla gidiyor.

“Türkiye’üstelik 2 milyona yakın sezonluk turist tarım işçisi var”

Harran Üniversitesi Bilim Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Temel Selen Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Nokta, AA muhabirine, sezonluk ekincilik işçiliği ve göç üzerine tafsilatlı yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde ekincilik sektöründe 1,1 bilyon kişinin aksiyon gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk ekincilik işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Benek, “Türkiye’birlikte istihdam edilen yaklaşık 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe saha almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimsel seyyar tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Nokta, mevsimlik gezmen tarım işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani zat yöresinde amma evini ayrılma ederek zamanının nazik aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle il dışına çıkanlar ki bu eke tıpkı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını öz evleri ve illeri dışında geçirmek amacıyla yola çıkarlar. Vakit Kaybetmeden bir yöreye de gitmezler cıvıl cıvıl ayrımsız dirim sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya elan bilahare Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’da şekerpancarına, Çukurova’birlikte pamuğa, Akdeniz’da narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme giderler. Yani yılın az daha balaban aynı kısmını öz yaşam alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Sezonluk seyyah ekincilik işçilerinin değme yıl okullar kapanmadan tamlık sülale fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini söyleyen Fakül, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilişik açık benzeri veri bulunmamaktadır ancak pandemiyle gelişigüzel sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’de yer dışına çıkmak zorunda kalan mevsimsel tarım işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve cevaz alarak ülke dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında dahi aynı azalma oldu, yani huzursuz olanlar o anda Kovid-19 olanlar tıpkı kısmı gidemedi amma buna karşın 2020’bile resmi izin alarak Şanlıurfa dışına çıkan aile sayısı 27 bin civarındadır. Tam karı fertleri karışma edildiğinde ortaya çıkan tablo 160-170 bin tarım işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa’dahi bütün sülale fertleri dahil edildiğinde mecmu sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite tıpkı yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Fakül, Türkiye genelinde mevsimlik tarım işçisi üstüne kamera ve verici bölgelerin küşade ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Arz çokça Şark ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yer aşkın mevsimsel tarım işçisinin olduğu mıntıka adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde bile olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimlik ekincilik işçisi düz bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova cehre ve özge sebzeler, Ege’dahi üzüm kabil ürünler… Göç veren ve alan bölgelerde hakeza aynı mobilizasyon var. Yani mobilite tıpkı yaşamdan bahsediyoruz. Mütekâmil ülkelerde sezonluk tarım işçisi mobilizasyona geçe çok kaba ve net aynı şekilde füru karışma edilmez amma Türkiye’da haddinden fazla açık ve açık tıpkı şekilde karı fertleri kâffesi karışma edilir. Yani elan kapanmadan dallar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’üstelik 5-6 milyon sevimli ekincilik sektöründe çalışırken, hem mahalli hem gezici adına bakıldığında 2 milyona mail aynı mevsimsel tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çeken iklim dahi Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu büyüklüğünde efdal olması hoşur düşündürücüdür. Zira ekincilik potansiyelinin genişlik faziletkâr olduğu illerden biri.”

Gezmen ekincilik işçilerinin çalışma takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan gelmek amacıyla Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya giden turist tarım işçileri, kamu yılı az daha memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına iştirakçi gidiyor.

Seyyar ekincilik işçilerinin iş takvimi ise şöyle:

Aile: Karpuz fidesi ekimi (Adana)

Gücük Ay: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

April: Şeftali, çilek (Mersin), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-budala (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Gündöndü, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, lamba karpuzu, kavun (Mersin), enginar (Sakarya), kayısı (Manisa), sarıerik, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve budala (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Kayısı (Malatya), tahıl (Konya), sebze ve meyve (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), narenciye (Adana-Sazak), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Ordu-Trabzon), üzüm (Manisa), ayçiçeği, domates (Kayseri), nohut, günebakan, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), ayçiçeği (Bursa), kuru fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günâşık (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Ayçiçeği (Dert), patates (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, sıska fasulye (Bitlis), darı, pancar, gündöndü (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), çükündür, domates (Eskişehir), yağlık günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Teşrinievvel: Zeytin (Sazak-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), dinç fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), ayçiçeği (Muş), kumpir (Ekim), mısır, ayçiçeği, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), darı (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)

Açıklık: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Kültürlü), marul antika şeş (Bilecik)



Share: