Türkiye’nin eke ekincilik merkezlerinden Şanlıurfa’dahi geliştirilen, erdemli sıcaklığa ve kuraklığa barışık, faziletkâr gizler verimi ve kalitesine ehil ağızotu bitkisi “inci darısı”, nahiye hayvancılığının anif yem üretimine ulama sağlayacak.

Güneydoğu Anadolu Projesi Tarımsal Araştırı Enstitüsü (GAPTAEM) mühendisleri tarafından domestik tohumların geliştirilmesi üzerine çalışmalar yürütülüyor.

Şırnak Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Toprak Bitkileri Bölümü Akademisyen Prof. Dr. Izzet Yücel’in önderliğinde, GAP Zirai Araştırı Enstitüsü (GAPTAEM) gelişim birliğinde hesaplı proje ile Çukurova ve GAP koşullarında faziletkâr fino verimi ve kalitesine eş “inci darısı” popülasyonlarının belirlenmesi ve azman çeşitlerin geliştirilmesi çalışmaları devam ediyor.

Bu kapsamda Talat Demirören Araştırı İstasyonunda mahdut dışından getirilen inci darısı popülasyonları içre seçimler yapılarak sıcaklığa ve kuraklığa dayanabilen, faziletli esrar verimi ve kalitesine topluluk yerel ve milli evlat çalışmaları yapıldı.

İnci darısı mütenavip yemleme bitkisi olacak

GAPTAEM Müdürü İbrahim Çetiner, AA muhabirine, talih tarımının gelişimi üstüne evcil ve milli çeşitleri geliştirmek için şişman ceht sarfiyat ettiklerini söyledi.

Kaliteli sert yem üretiminin artırılması üzere almaşık yem bitkileriyle ilgilendiren tetkikat yaptıklarını tamlayan Çetiner, TÜBİTAK desteğiyle başlatılan çalışmaların sürdüğünü anlattı.

İnci darısının sert yemleme ihtiyacını karşılamada mütenavip ayrımsız bitki olacağını dile getiren Çetiner, “İnci darısı efdal sıcaklığa ve kuraklığa dayanabilen olması, su tüketiminin birkaç olması, üretim maliyetlerinin bağan olması, hastalık ve zararlılar itibarıyla sav teşkil etmemesi kabil özellikleriyle kaba ağızotu ihtiyacını gidermede almaşık bir bitki olacak” dedi.

TÜBİTAK destekli proje 2 yıldır sürüyor

Türkiye’birlikte ve bölgede ilk defa inci darısı ile çalışmaların yapıldığını vurgulayan Çetiner, şöyle konuştu:

“İnci darısı üzerinde TÜBİTAK destekli projemiz 2 yıldır devam ediyor. Bu çalışmaların içre haddinden fazla sayıda popülasyonlar vardı. Bu popülasyonların içre seçimler yaptık. Bazen çeşitleri elan dolay plana çıkardık. Bu çalışmanın üzerinde yolumuza devam ediyoruz. Üniversitemizdeki hocalarımızın katkılarıyla inci darısını bölgemizde mütenavip tıpkı yemleme kaynağı olacağına inanıyorum. Yapmış olduğumuz çalışmada inci darısının akdarı ve sorgun üzere bitkilere göre elan az suyu tükettiğini, hastalıklara henüz dayanıklı olduğunu, zirai umar ve matbu kadar girdilerde maliyeti yarıya düşürdüğünü gördük. İleride silajlık mısırın yerini alacağını düşünüyoruz. “

Proje koordinatörü Prof. Dr. Büyüklük Yücel ise inci darısının kayırıcı gıdası yerine de tüketildiğine dikkati çekti.

Yücel, inci darısı tanelerinin glutensiz olması dolayısıyla özelikle çölyak hastalarının kullanabileceği tıpkısı gıda kaynağı olduğunu ifade etti.

Yerli ve milli tür olacak

Projede görev alan Faziletli Ziraat Mühendisi Cemal Deniz bile dünyada toptan iklimden kaynaklı akarsu kıtlığının yaşanabileceğini, bu nedenle kuraklığa dayanıklı bitkilerin henüz fazla önem kazandığını belirtti.

Alternatif ürünlerle ilgilendiren çalışmalar yürüttüklerini ifade fail Bahir, şunları kaydetti:

“Iş kapsamında sıkıntılı dışından 256 gereç getirdik. Güzeşte sene bu projeye başladığımızda 256 materyali ektik içerisinde ilk 50’ye giren ve bu bölgede silaj ve yemleme kalitesini bakımında ümitvar olan ilk 50’sini seçtik. İnşallah önümüzdeki yıl birlikte buradan 20-25 bitki seçip sonunda ülkemiz ve bölgemiz üzere abuhava değişikliği ve akarsu kıtlığı ateş parçası bölgelerde silajlık mısıra alternatif tıpkısı bitki kendisine domestik ve milli aynı çeşidimiz oluşturacağız. Örneğin silajlık mısırda 5-6 titrem dekarda verim alınırken inci darısı bitkisinde 8-15 titrem arası dekarda verim alınmakta.”